Ontdek ons verantwoord managementonderwijs!
Bescherming en veiligheid op het werk met Mensura
“De leidinggevende zelf moet goed in zijn vel zitten en moet voldoende aandacht hebben voor zijn eigen welzijn. Pas zo kan hij of zij een voorbeeld geven aan het team.”
Een belangrijk onderdeel van duurzaam ondernemen omvat zorg dragen voor eigen mensen. Veiligheid, fysiek gezonde werknemers, psychosociaal welzijn… het zijn allemaal facetten van corporate well-being. Het belang is essentieel voor een duurzame onderneming. Werknemers zijn namelijk het belangrijkste kapitaal van een bedrijf, aldus Gretel Schrijvers, algemeen directeur bij Mensura, de grootste externe dienst voor preventie en bescherming op het werk van België.
Wie is Gretel Schrijvers?
Gretel is voormalig huisarts en sinds 5 jaar algemeen directeur bij Mensura. Ze is al 17 jaar aan de slag bij Mensura. In deze editie van Unexpected Activists hebben we het over het belang van inzetten op welzijn, op het werk als leidinggevende en de re-integratie na een langdurige afwezigheid. Wie beter dan Gretel Schrijvers om te betrekken in dit gesprek en inspiratie op te doen?
Waarom werkgevers zo’n cruciaal onderdeel zijn van een onderneming
Investeren in je eigen mensen loont. Dat staat buiten kijf. Als we kijken naar de cijfers rond langdurig zieken en de knelpuntberoepen, dan kunnen we vaak concluderen dat zorg dragen voor eigen mensen en investeren in werknemer een must is. ‘Mensen moeten zich goed in hun vel voelen’, zegt Gretel. ‘Het is een troef in de War for Talent, want jongere mensen zijn bewust op zoek naar een gezonde werkplek.’
Voor het employer brandingverhaal van een bedrijf is welzijn en inzetten op welzijn toch wel een hele belangrijke kaart.
Welzijn vanuit leiderschap
Een werkgever is wettelijk verplicht om bezig te zijn met welzijn op te werk. Het is echter niet elke organisatie gegeven om dit op te nemen als onderdeel van het dagdagelijkse takenpakket. Daarom doen veel bedrijven een beroep op instanties zoals Mensura. .
Gretel: ‘We zien in onze cijfers dat werknemers en bedrijven in toenemende mate aandacht hebben voor welzijn op het werk.’ Goed nieuws dus, want we gaan allemaal graag gelukkig werken. Het voedt de maatschappij en de economie
Expertise in wellbeing in de praktijk
Een voorbeeld van deze externe consultancy is een Sonar-analyse. Dat is een analyse naar het psychosociaal welzijn van de werknemers. De vraag naar deze screening is de afgelopen jaren met wel dertig procent toegenomen.
‘Dat betekent dus dat bedrijven zich meer en meer bewust zijn van het belang van welzijn. Niet alleen het fysieke, maar ook het psychosociale welzijn’, zegt Gretel.
Well-being door het wakend oog van de leidinggevende
Een leidinggevende staat in dienst van zijn team werknemers. Teamleiders sturen hun mensen vaak rechtstreeks aan en zijn de ogen en de oren van een bedrijf. Zij kunnen de eerste signalen opvangen als er iets misloopt. Dit lijkt allemaal zeer logisch, maar het vraagt soft skills en bepaalde competenties.
‘De leidinggevende zelf moet goed in zijn vel zitten en moet voldoende aandacht hebben voor zijn eigen welzijn. Pas zo kan hij of zij een voorbeeld geven aan het team’, haalt Gretel aan.
Zelfzorg zowel op het werk als in het privéleven
De welzijnswet bestaat al meer dan 25 jaar. De aandacht voor gezondheid, veiligheid en bescherming op het werk is dus niet nieuw. Maar mede door de covid-crisis is er vandaag een veel groter bewustzijn rond welzijn en zelfzorg, ook in de persoonlijke sfeer.
‘De coronacrisis heeft een grote impact gehad op het welzijn van mensen. Het is ook een accelerator geweest om nog meer bezig te zijn met welzijn op het werk.’
De pandemie was een wake-up call. Velen vroegen zich af: leef ik nu om te werken of werk ik om te leven? Tijdens de lockdown hadden we allemaal de tijd om over de zin van ons bestaan na te denken. Thuiswerken gaf ineens meer vrijheid en gemoedsrust. Dan begint een mens stil te staan bij de gang van zaken pré-covid.
Het resultaat? Veel mensen zijn op zoek gegaan naar een andere job waar hun nieuwe prioriteiten wel in acht worden genomen. Dat deed bij veel bedrijven een belletje rinkelen.
‘Eén van de redenen waarom we bij Mensura interne mobiliteit hoog in het vaandel dragen en mensen via opleidingen effectief laten doorgroeien heeft te maken met deze waardenshift’, zegt Gretel.
Work-life balance is key
Verder haalt onze Unexpected Activist aan dat ze niet gelooft in een scheiding tussen werk en privé. Ze zijn met elkaar verweven. ‘Dingen die je in de privécontext meemaakt hebben rechtstreekse impact op de werkcontext en omgekeerd. Beide lopen veel meer in elkaar over dan dat we vroeger eigenlijk durfden toegeven’, haalt Gretel terecht aan.
Dat ook de jongere generatie gevoeliger is voor thema’s als welzijn is duidelijk zichtbaar bij aanwervingen. Veel jonge mensen letten op de bedrijfscultuur en polsen naar de work-life balance. Gretel wil echter een belangrijke aanname ontkrachten. Bij recruiters luidt het soms dat jonge krachten niet meer hard willen werken. Daar is Gretel het niet mee eens.
‘Ik zie dat niet bij onze werknemers. Ik zie dat die heel hard werken, heel
veel inzet en engagement hebben. Maar ze vragen meer flexibiliteit en autonomie om
zelf te beslissen wanneer dat zij werken.’
Het blijft ook essentieel om je werk graag te doen. Fun tijdens de werkuren is belangrijk voor het welzijn. Werk en plezier zijn geen tegenpolen. Ook dat vindt de jongere generatie belangrijk. ‘Ik kan de jonge generatie alleen gelijk geven’, zegt Gretel volmondig.
De verantwoordelijkheid voor het welzijn op de werkvloer
Elke werkgever heeft wettelijk de verantwoordelijkheid om zorg te dragen voor het welzijn van zijn medewerkers. Het is echter niet altijd gemakkelijk om deze grote taak erbij te nemen. Maar ook de werknemer heeft hier zelf een verantwoordelijkheid in.
En zoals eerder aangehaald, zijn andere instanties zoals preventiediensten of sociale partners een absolute meerwaarde om dit luik van ondernemerschap te helpen afdekken.
Nochtans is het belangrijk om welzijn hoog op de prioriteitenlijst te hebben staan in een onderneming. Zoniet, dan kan je jezelf onmogelijk een duurzame ondernemer noemen.
Het tijdperk van de burn-out
Wat is een burn-out nu eigenlijk?
Een burn-out is een eindfase van een langdurige oververmoeidheid, een
overbelasting en een fase waar dat iemand heel veel stress heeft beleefd. Het komt van burned out, opgebrand zijn, niet meer kunnen. Het is een toestand van fysieke en
psychische oververmoeidheid waardoor mensen niet meer verder kunnen met presteren.
De term vloog ons de voorbije jaren rond de oren. Maar het is goed dat het thema de nodige aandacht krijgt. De trend is niet nieuw, de toenemende durf om erover te spreken wel.
Een gedeelde verantwoordelijkheid voor het opsporen van een burn-out
Het is een kortzichtige conclusie om te zeggen dat burn-outs louter de verantwoordelijkheid van de werkgever zijn. Het is op z'n minst een gedeelde verantwoordelijkheid: werkgever en werknemer zijn beiden aan zet om overbelasting op het werk te voorkomen, tijdig te herkennen of het topic bespreekbaar te maken. De werkgever kan proberen om de werkcontext zo goed mogelijk af te stemmen op de werknemer. Terwijl de werknemer moeten aanvoelen en aangeven wanneer zijn of haar grenzen worden overschreden en overmatige stress ook aankaarten bij de leidinggevende.
Het is bovendien een misvatting dat een burn-out louter werkgerelateerd kan zijn. Het is perfect mogelijk dat een thuissituatie of persoonlijke aangelegenheden voor extra druk op de ketel zorgen. De combinatie van meerdere stressfronten maakt het voor een medewerker des te moeilijker.
China als voorbeeld
Gretel vertelt ons een fijne anekdote.
‘2200 jaar geleden, in China, werden artsen betaald zolang iemand gezond bleef. Eens hij of zij ziek werd, bleef het loon van de arts uit. Dat is het schitterendste voorbeeld (van welzijn op het werk) dat je kan vinden in de geschiedenis.’
Daar draait het inderdaad om. De hele maatschappij is ingesteld op een curatieve aanpak. Er is maar weinig aandacht voor preventie. Ook bij een opleiding geneeskunde maakt het maar een klein deel uit van de training. Dat is een gemiste kans, want het zorgt niet alleen voor een onnodige lijdensweg van de mensen, het heeft ook een negatieve impact op de economie.
‘Preventie is geen kost, maar een investering!’, pleit Gretel Schrijvers.
Het taboe rond burn-out
Er is jammer genoeg nog steeds een zekere terughoudendheid om te spreken over een burn-out. Het wordt ervaren als een soort falen, terwijl niets minder waar is. Net omdat het bespreekbaar wordt, komt de oplossing dichterbij.
Dit taboe doorprikken neemt een positieve evolutie, maar we zijn er nog niet helemaal. Er is nog werk aan de winkel.
Een gouden tip van onze Unexpected Activist is het aanbod van opleidingen rond soft skills om deze symptomen snel op te pikken. Zo bestaan er opleidingen voor leidinggevenden om signalen op te pikken van opkomende mentale problemen, om een open gesprek te voeren, om door te verwijzen naar hulpverlening wanneer dat nodig blijkt… Investeren in kennis en vaardigheden is altijd een slimme zet.
Mensen die een opleiding achter de rug hebben zijn getraind om de signalen rond burn-outs of overbelasting te spotten:
- Mensen die plots deadlines niet meer halen
- Cynisme
- Problemen weglachen
- ...
Het zijn alarmbelletjes.
Gretel raadt ten sterkste aan om te durven praten. Bij een open en constructief gesprek zetten we de eerste stap naar een aangenamere werksfeer.
Zelfstandige en freelancers kennen een knelpunt
Het aanbod van psychologische therapie is vaak voorhanden voor mensen op de payroll, maar jammer genoeg, is de welzijnswet nog niet van kracht voor zelfstandigen. Het is een lacune in de wetgeving. Onze Unexpected Activist pleit steevast voor het doorvoeren van een aanpassing, een uitbreiding, om ook ondernemers en mensen met vrije beroepen een plaats te geven waar ze terechtkunnen voor ondersteuning rond welzijn op het werk.
‘Ik hoop met de lessen die we getrokken hebben uit de COVID-crisis, dat we stappen in die richting zullen nemen.’
Ongeacht het statuut, elke werkende burger moet toegang hebben tot bescherming op het werk. Dat is de leuze van Gretel.
Waarom geen ‘Topdokters’ voor arbeidsartsen?
Huisartsgeneeskunde wordt te weinig gezien als een echte belangrijke specialiteit. De valse veronderstelling leeft dat als je huisartsgeneeskunde doet, je niet voldoende graden hebt om te gaan specialiseren. Daar is de topvrouw van Mensura het niet mee eens.
‘Huisartsgeneeskunde is voor mij één van de moeilijkste specialiteiten, want je moet echt van alles kennen. Ik zeg: wordt het geen tijd voor een seizoen Topdokters over huisartsen? Trouwens, waarom ook geen Topdokters over arbeidsartsen, want ook daar zie je nooit iets van in al die zeer populaire reeksen op tv!’
Het klopt. Deze artsen genieten maar weinig roem, maar zijn het eerste aanspreekpunt voor medewerkers die te kampen hebben met stress op het werk of het gebrek aan mentaal welzijn. Een psycholoog wordt nog niet ten volle terugbetaald door de mutualiteit, maar een huisartsconsultatie wel. Mensen die het even moeilijk hebben vertrouwen hun vertrouwde arts. Dat is toch een aflevering in topdokters waardig, niet?
Gretel haalt echter aan dat een huisarts soms te weinig voeling heeft met arbeidsspecifieke context. Dan is een arbeidsarts misschien een beter aanspreekpunt.
Je voelt het. Gretel is bijzonder gedreven om veel meer reguliere ondersteuning te bieden in elke vertakking van de arbeidsmarkt.
Wist je dat arbeidsartsen ook een zeer gevarieerd beroep hebben? Ze doen niet enkel arbeidsonderzoeken. Ze gaan ook mee de werkvloer op, trekken de veiligheidsschoenen of doen wetenschappelijk onderzoek. Dat zijn allemaal aspecten die weinig gekend zijn.
De samenwerking met AMS: de impact van absenteïsme-interventie
Wat betekent absenteïsme-interventie?
Het vermijden dat mensen niet komen opdagen voor werk dat ingepland is.
In België hebben we te kampen met trieste cijfers. We lijsten er enkele op:
- 6,13% stijging van arbeidsongeschiktheid
- 500.000 langdurig zieken
- Een jaar kost 50.000 euro per zieke aan de maatschappij
- Gederfde inkomsten voor de overheid: 21,2 miljard euro per jaar
We mogen spreken van een grote problematiek. Gretel wil graag, vanuit haar expertise, meewerken aan een antwoord. Zoals we vernemen van andere Unexpected Activists, is een samenwerking, een bundeling van krachten, de meest duurzame oplossing. Het onderzoek rond verzuim is nog maar net gestart, maar de samenwerking belooft veel nieuwe inzichten met zich mee te brengen.
Wat kan AMS voor jou betekenen?
Onderzoek naar verzuim
In een eerste fase is er vooral literatuuronderzoek rond deze problematiek gebeurd.
‘De schaarste aan arbeidskrachten maakt de verzuimproblematiek nog prangender. Er zijn veel werknemers die het werk neerleggen, bijvoorbeeld door rugklachten. Maar dat betekent niet altijd dat ze tijdelijk of definitief afgeschreven zijn voor de arbeidsmarkt’, zegt Gretel.
De hamvraag luidt: hoe kunnen we mensen terug aan het werk helpen?
Het onderzoek, in samenwerking met AMS, biedt al enkele inzichten. Gretel geeft drie voorzichtige bevingen mee die het onderzoek uitklaren:
- De interventies die op de werkvloer zijn gericht zijn het meest effectief als die interventies werkgerelateerde zaken opnemen.
- Interventies blijken actief wanneer er ook iets verandert aan de jobinhoud.
- De rechtstreekse leidinggevende heeft een belangrijke rol in de terugkeer naar het werk.
Ondersteuning voor verzuim
Mensura biedt een 360° benadering rond verzuim. Daarbij wordt een onderneming gescreend ter voorbereiding van een projectplan:
- Wie zijn de stakeholders?
- Kunnen we de leidinggevende coachen?
- Worden de interventies ook effectief opgevolgd?
Mensura biedt met Teamflows ook unieke verzuimsoftware aan om de leidinggevenden te ondersteunen bij het verzuimtraject. Zo komt opnieuw preventie hoog op de ladder van een personeelsbeleid.
Nog meer verhalen van onze Unexpected Activists
Hoe kan AMS jouw organisatie naar een duurzamer niveau liften?
Antwerp Management School is al jaren koploper in het begeleiden van bedrijven bij hun duurzame transformatieprocessen, zo getuigen ook de bedrijfsleiders in onze podcastreeks Unexpected Activists.
Of het nu gaat over duurzaamheid, digitale transformatie, de toekomst van werk, strategie & innovatie of smart ecosystemen, we ontwikkelen samen met u een traject op maat.
Wil je meer weten over hoe je met AMS kan samenwerken en positieve impact kan creëren voor jouw organisatie en de maatschappij? Ik geef je graag meer informatie in een persoonlijk (online) gesprek.
Veerle Limbos, Directeur Partnerships
Contacteer Veerle Limbos (Directeur Partnerships)
Partner for research and valorization
In close partnership with you we co-create new frontiers of knowledge, translate them into tangible sustainable solutions and bring about effective change.
Partner for lifelong learning and development
We develop company specific programs for an impactful learning experience that empowers individuals, teams and organizations to lead transformation in disruptive times.
Gateway to talent
Finding the right talents is both a challenge and an opportunity. Our career center connects organizations with the dynamic AMS student community. Liaise your organization with our highly motivated and talented young people at our career fairs or get new generation insights through in-company projects.
Gateway to an international trusted network
Leading transformation is a joint and collaborative effort. Partnering with us also means tapping into our powerful networks of alumni, corporates and academics worldwide. We help organizations stay connected with global trends and push boundaries in a climate of trust and cooperation.
